Çocuğunuz bilerek kendine vuruyor, zarar veriyorsa endişelenmekte haklısınız. İlk önce kendine zarar verme davranışının ardında ne olabilir sorusunu kendinize sormakla sürece başlayın.Vurma davranışını gözlemleyerek öncesini ve sonrasını not alın.
Uykusuzluk, açlık veya herhangi bir temel gereksinimi karşılanmayan çocuk kendine vurma, saldırganlık davranışları gösterebilir. Çocuk bu davranışları çevresinde görüyor olabilir, çok ama çok kontrollü bir evde yetişiyor olabilir.ya da hiç kontrol olmayan, belirsizliğin hakim olduğu bir evde yetişiyor olabilir.
Kısaca, bu davranışı çocuklar bir sebebe bağlı olarak gerçekleştirirler. Anne ve Baba kendilerini suçlamadan, sakin kalarak öncelikle dediğim gibi gözlem yapacaklar bu davranışla ilgili.
Ebeveynler bu durum karşısında ne yapmalıdırlar?
Öncelikle bu davranış görmezden gelinerek başlangıç yapılabilir, bu sadece bir, iki kere görülen davranış olabilir. Fakat sürmeye devam ettiğinde çocuğumuz 1-2 yaşında dahi olsa onunla konuşulmalı. Bu davranışın uygun olmadığı çok dolambaçlı yollarla değil, kısa ve net cümlelerle ifade edilmeli. Korkutucu kelimeler kullanılmadan doğru bir davranış olmadığı söylenmeli çocuğa.
Örneğin, kendine vurulmaz, vurmak doğru bir şey değil, kendine zarar vermeni istemiyorum gibi kısa ve net konuşma yeterli olacaktır. Çocuğunuzun yaşı 4-5 ise daha ayrıntılı ve uzun konuşmalar yapabilirsiniz.
Çocuğunuzu sürekli engellemeyin, engellenen çocuk kaygı yaşar ve kendini de ifade edemiyorsa, konuşmaya başlamadıysa vurma davranışı gösterir. Çocuğunuzu anlamaya çalışın, ağlama yeter demek yerine onu dinleyin. Karnı acıkmış olabilir, çok terlemiş olabilir, yattığı yerde rahat etmiyor olabilir. Çocuğunuza sürekli hayır demek yerine farklı iletişim kurun. ''Hayır oyun oynayamayız şimdi, görmüyor musun işim var benim'' tepkisi yerine ''Şu anda bitirmem gereken bir işim var, bitirip oyuna başlayacağım seninle'' gibi.
Vurma davranışı anında, vurma, dur, yapma, yeter yerine, hadi gel legolarınla oynayalım, hadi birlikte şarkı söyleyelim, hadi gel en sevdiğin kitabın resimlerine bakalım şeklinde yaklaşın. O anda davranışı sürekli söylemlerle pekiştirmek yerine o andan uzaklaştırmayı deneyin.
İyi gözlem yaptıysanız vurma davranışını göstereceğini hissettiğiniz an o durumdan uzaklaştırın. Vurmasını beklemeyin.
Ve son olarak şunu ekleyerek bitireyim;
2 Yaş sendromu ( Terrible Two ) - 14 aydan itibaren başlayabilir- olarak adlandırdığımız dönem çocuklarında kendine vurma, kafasını bir yerlere vurma, kendini yere atarak tepki verme halleri görülmektedir. Bu davranışların bu döneme özgü olduğunu unutmadan, geçici bir süreç yaşadığınızı aklınızda tutarak, sabırla hareket etmeniz gerekmektedir. Çocuğunuzun ısrarla üstüne giderek iletişim kurmak yerine, onunla konuşarak iletişim kurmanız daha sağlıklı olacaktır. Yukarıda belirttiğim gibi yönergelerle ve ''Bu şekilde davranmanın bir işe yaramıyor, sorun çözmüyor, gel birlikte konuşalım ya da birlikte ne olduğuna bakalım'' şeklinde konuşarak çocuğunuza yaklaşın. Çocuğunuz kendisine vurmanın, ağlamanın herhangi bir kazanca sebep olmadığını anlayınca - annenin kucağına alması, babanın arabaya bindirip gezdirmesi, televizyon açılması - bir süre sonra bu davranışı tekrar etmemeye başlayacaktır.
Elbette bu yazılanlar iki dakikada gerçekleşmeyecek sevgili anne, babalar. Karşımızda bir yetişkin yok. Çocuk yetiştirmek demek, her dönemde ortaya çıkan yeni davranışlarla birlikte çocuğumuzla bizim de büyümemiz demek. O davranışı yok sayma ihtimalimiz olmadığına göre ve süreç içinde yetişkin olan biz olduğumuza göre rehberlik görevini anne-baba olarak üstleneceğiz. Kimi çocuk üç, dört gün bu şekilde davranıldığında vurma, ağlama davranışını artık bir daha tekrarlamayacakken, kimi çocuk on gün, on beş günlük süreç yönetimi sonucunda kendine vurma davranışını söndürecektir. Önemli nokta, anne, babanın net, sakin ve istikrarlı olmalarıdır.
Ama bu davranışların ortaya çıkmaması için ya da çocuğunuzla daha sağlıklı ilişki oluşturmanız için kesinlikle sizlere tavsiyem; sürekli oyun halinde olun. Çocuğunuzla temas kurun, birlikte hayatı yaşayın. Çoğu sorunun temelinde yeterilince doyurulmayan çocuğun benimle ilgilenin mesajı olduğunu görmekteyim. Bu mesajı vermesine gerek kalmadan siz çocuğunuzla vakit geçirin.
Tüm anne ve babalara kolaylıklar dilerim.
Psikolog Cihan Çelik
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder