Özel Öğrenme Güçlüğü Nedir? Ne Yapılmalıdır?

Özel öğrenme güçlüğü, son yıllarda giderek artan tanı sayısıyla ailelerin çocuklarıyla ilgili en çok karşılaştıkları sorunlardan biri olmuştur. Nedenleri konusunda net bir fikir birliği yoktur. Bu gibi durumlarda nedenlerden ziyade ne yapılacağı üzerinde durulması aile ve çocuk açısından daha faydalı olacaktır. Basit şekilde özel öğrenme güçlüğü belirtilerinden, tanımından bahsedeceğim ve eğitim nasıl olması gerektiğini anlatıp bir vaka ile durumu özetleyeceğim.

 Amerika Birleşik Devletleri eğitim dairesi 1976 yılında özel öğrenme güçlüğünü şöyle tanımlamıştır; '' özel öğrenme güçlüğü, sözlü ifade, yazılı ifade, dinleyerek kavrama, okuyarak kavrama, basit okuma becerileri, matematik işlemler, matematik zeka ya da imla gibi alanlardan birinde ya da çoğunda çocuğun zihinsel yetenekleriyle başarısı arasında ciddi farklılıklar olması'' şeklinde tanımlamıştır.

Yani daha sadeleştirirsek, çocuğun zeka olarak normal olmasına rağmen akademik başarısının normalin altında olması durumudur. Matematik başarısı iyi durumdayken, türkçe başarısının çok kötü durumda olması olabileceği gibi, türkçe başarısı iyi durumdayken, matematik başarısının çok kötü durumda olması şeklinde de olabilmektedir.


Özel Öğrenme Güçlüğü Tanısına Sahip Çocuklar Nasıl Davranırlar?

1. Dikkati kısa sürelidir.
2. Zamanı iyi kullanamaz ve dağınıktır.
3. Ya kıpır kıpırdır, çok hızlı hareket eder ya da çok yavaş hareket eder.
4. Sağ-sol ayırt etmekte güçlük yaşarlar.
5. Motor koordinasyon gerektiren oyunlarda zorlanırlar.
6. Algılamada sorun yaşarlar.
7. Bazı harfleri okurken unutur, ya da bazı harfleri eklerler.
8. Okumaları yavaştır, p,b,d gibi ya da h,y,s,z gibi harfleri karıştırırlar.
9. Kelimeleri kısaltarak ya da uzatarak okurlar.
10. Bir satırı takip edemezler, karıştırırlar.
11. Çarpım tablosu öğrenme, sayıları kavrama, parayı tanıma gibi konularda sıkıntı yaşarlar.
12. Benlik saygıları düşüktür.

Eğitimleri Nasıl Olmalıdır?

Öğrenme güçlüğü gösteren çocuklar birbirlerinden çok farklı özellik gösterebilirler. Öncelikle sorun olan alan net bir şekilde belirlenmelidir.

Öğrenme güçlüğü olan çocuk ile etüt merkezi, dershane tarzı akademik destek değil, bire bir eğitim verilecek şekilde destek sağlanmalıdır. Akademik olarak sınıf düzeyinde sıkıntı yaşayan çocuğu tekrar sınıf içine sokmak, etüt saatine katılmasını sağlamak ve düzeyine inmeden eğitim verdirmek, çocuk için zaman kaybından başka bir şey olmayacaktır.

Akademik olarak destek sağlayan kişinin çocuğun düzeyini çok iyi gözlemleyip, o düzeyden başlayarak eğitim vermesi gerekmektedir. Şöyle ki; çocuk 3.sınıfa gitmesine rağmen değerlendirme sonucu 2.sınıf düzeyinde bir çocuk olduğu saptanmışsa, vakit kaybetmeden 2.sınıf düzeyinden başlanarak eğitim hızlandırılmalıdır.Haftada 1 ders saati destek asla yeterli değildir. Haftada en az 3-4 saat bire bir eğitim ile destek almalıdır çocuk.

Örnek Vaka;

Barış Meral, 9 yaşında, 3.sınıf öğrencisi.

Öğretmeninin Barış hakkında görüşleri;

* Derslere karşı ilgili değil, çabuk sıkılıyor, dikkati çok kısa süreli, etrafındakilerle ilgileniyor sürekli.

* Matematik ve fen bilgisi dersleri iyi olmasına rağmen, türkçe ve hayat bilgisi çok kötü durumda.

* Ödevlerini unutuyor, yapmadan geliyor, ya da ailesine söylemiyor.

* Sınıfın akademik düzeyinde çok geri kalmış durumda, çok yavaş yazıyor ve yazdığı okunmuyor, okuduğunda da karşıdaki kişiye anlatamıyor.

* Sınıf arkadaşlarıyla arası iyi, arkadaşları tarafından seviliyor.

* Hafızası zayıf, muhakeme yeteneği sınırlı, ders sürekliliği hiç yok.

Barış ile vakit kaybetmeden wisc-r testi uygulaması yaptık. Ve sonuca göre performans puanı 111 çıkarken, sözel test puanı 89 çıkmıştır. Aslında zeka puanı olarak normal zeka düzeyinde bir çocuk olmasına rağmen, matematik ve fen derslerinde iyi durumda olması, türkçe, hayat bilgisi gibi derslerde ise çok zayıf durumda olması zaten olağan bir sonuç olarak karşımıza çıktı. Barış 3. sınıfa gitmesine rağmen, kelime bilgisi, soruları anlayıp, cevaplaması, iletişim başlatması ve sürdürmesi, sorular karşısında neden-sonuç ilişkisi kurması, okulda öğrenilen bilgiyi hafızada tutması gibi alanlarda 1.sınıf düzeyinde olduğu görülmüştür.

Aile dershaneye kayıtlı olan çocuğunu dershaneden aldı ve vakit kaybetmeden bir eğitimciden haftada 5 saat bire bir ders almaya başladı. Barış'ın düzeyine inilerek derse başlandı ve bu sınıf öğretmeni ile konuşuldu. Barış'ın aradaki akademik farkı kapatması için nasıl bir yol izleneceği anlatıldı ve öğretmenden yardım istendi, destek istendi.Bunun yanında yapılan dersler konusunda ailenin sürekli tekrar ettirmesi ve Barış ile daha fazla vakit geçirmeleri istendi. Barış bir senelik eğitim sonucunda aradaki farkı kapatmaya başladı ve sınıf düzeyine gelemese de baya baya ilerleme kaydetti.

Yaşadığı davranış problemleri de ortadan kalkmaya başladı. Çünkü anlamadığı, çözemediği, canının sıkıldığı konular azalmaya başladı. Kendini daha net ifade etmeye başladı ve onay aldığını da görünce sınıfına karşı aidiyeti arttı. Daha mutlu bir çocuk oldu.

Özetle,

Özel öğrenme güçlüğü zeka geriliği olmaksızın, normal zeka düzeyinde çocukların sözel ya da performans ya da her iki alanda birden sorun yaşamaları demektir. Bununla başa çıkabilmenin yolu da yukarıda anlatıldığı gibi bire bir destek eğitimidir. Vakit kaybetmeden başlanan her eğitimin olumlu geri dönüşleri daha çabuk ve hızlı olacaktır. Bunu ailelerimiz hiçbir zaman unutmamalıdır.

Sevgilerle,

Psikolog Cihan Çelik